Een enkele reis richting (nieuw) gesloten centrum

Onderstaand pamflet werd midden september massaal uitgedeeld op Brusselse trams en metro's.

Een enkele reis richting (nieuw) gesloten centrum.

Een tram of een metrostel op het spitsuur. Laatste tussenstop na een lange werkdag of aanwezigheid op school. De misselijkmakende geur van parfum mengt zich met de zweetgeur terwijl het onvermijdelijke lijf-aan-lijfgevecht gevoerd wordt om een rustplaats van de strijder te veroveren. Het gevoel van een wel geregeld leven waarvan zelfs niet meer gedacht wordt het te kunnen veranderen, regeert.
Nog enkele haltes en het goederentransport komt op z’n einde. De deuren ratelen met een geluid van opluchting open en ieder herneemt zijn ‘eigen’ weg: een vloeiende massa baant zich een weg doorheen de roltrappen en de winderige gangen. Net voor de denkbeeldige grens van de gecontroleerde zone, botst ze op een heel regiment aan controleurs, als het al geen georganiseerde razzia is. Ieder reageert op zijn manier: de brave leerlingen haasten zich met hun vervoersbewijzen in de hand om gecontroleerd te worden, maar niet iedereen is bereid deze vernederende sanitaire inspectie te ondergaan. Hier een regelrechte weigering; daar iemand die probeert terug te lopen, tegen de stroom in van de goede gang van zaken. En voor anderen is het een controle in regel die niet alleen opgelegd wordt door de MIVB, maar ook mogelijk gemaakt wordt door de aanvaarding van de ‘onberispelijke voorbijgangers’ die hun ogen afwenden en het uiteindelijk allemaal normaal beginnen vinden. Eens te meer is het het ‘ieder voor zich’ die het haalt, daar waar solidariteit haar vruchten zou kunnen afwerpen.

Geen vervoersbewijs, dus identiteitscontrole. Geen papieren, dus... directe overdracht aan de flik van dienst. Vanaf dat moment volgen de haltes tot aan de eindbestemming zich aan sneltempo op: politiekantoor en, voor de meesten, gesloten centrum in afwachting van een uitwijzing. Het verband tussen een ‘eenvoudige controle’ en de deportatiekampen is alsmaar duidelijker, in het bijzonder dankzij de vriendelijke medewerking van de openbare vervoersmaatschappijen – MIVB, TEC en De Lijn – die zonder ophouden hun controlesystemen (camera’s, gewapende controleurs, de chipkaart Mobib, toegangspoortjes...) perfectionneren.

Maar deze laatste tussenstop wordt niet altijd ontvangen als fataliteit. Naast vele andere collectieve en individuele revoltes, staken gevangenen van het gesloten centrum voor vreemdelingen in Steenokkerzeel deze gevangenis op 24 augustus 2008 in de fik. Het vreugdevuur verwoestte twee van de drie vleugels van het kamp.
Om zo’n ontploffingen van revolte in de toekomst te verhinderen begon de Belgische Staat in mei 2009 met de bouw van een nieuw gesloten centrum vlak naast de luchthaven van Zaventem.

In tegenstelling tot de andere gesloten centra, zal dit nieuwe centrum gebaseerd worden op een individueel celregime. Dit deportatiekamp zal zo dé plaats bij uitstek zijn om opstandige en weerspannige gevangenen weg te steken en elke uitdrukking van revolte in volle vlucht te raken. Revolte, die nochtans de enige uitweg blijft, zowel in de gevangenissen als op straat...

HET IS MOGELIJK OM DEZE NIEUWE WERF AAN TE VALLEN EN HET HELE SYSTEEM DAT MENSEN MOET KAPOTMAKEN OM ZICH STAANDE TE HOUDEN.

LATEN WE ZONDER DRALEN BESIX, MIVB, DE POST, SODEXHO, DALKIA (1) EN ALLE INSTELLINGEN EN STRUCTUREN VERSTOREN DIE AAN DIT BELEID COLLABOREREN.

LATEN WE DE BOUW VAN EEN NIEUW CENTRUM SABOTEREN

(1) Voor een meer volledige lijst: blackliststeenokkerzeel.blogspot.com

[Vertaald vanop http://www.cemab.be/news/2009/09/7647.php]

Het hart raken: over de chantage met immigranten

De laatste tien jaar hebben heel wat kameraden in verschillende landen deelgenomen aan de strijd rondom de kwestie van immigratie, of het nu gaat om de strijd van sans-papiers om hun regularisatie te bekomen, de strijd rondom huisvesting in arme wijken, de strijd tegen de razzia’s op straat en op het openbaar vervoer of de strijd tegen de gesloten centra. Ze hebben vaak geleid tot een herhaling van impasses of tot onmacht in termen van mogelijke interventies.

Er bestaat niet zoals iets als een recept, maar het lijkt ons toch noodzakelijk om bepaalde militante mechanismes te doorbreken die ons al te vaak gebracht hebben tot strijden op een activistische basis zonder perspectieven of tot ageren op sleeptouw genomen door autoritaire groepen, met of zonder papieren. Deze bedenkingen willen eenvoudigweg een bilan van strijdervaringen opmaken en enkele pistes uitwerken om een subversieve projectualiteit die ons eigen is te ontwikkelen rondom migraties en tegen hun management.


Voorbij de illusies over ‘de immigrant’

Een klassieke manier om te proberen de context van een sociaal conflict te begrijpen en te interveniëren is haar protagonisten onder de loep nemen en hen onderwerpen aan min of meer militante sociologische analyses. Niet alleen gaan ze vooral over het uitpluizen van de mysterieuze vraag “wie zijn ze?” in plaats van dat ze onszelf ondervragen over wat we willen, nee, daarenboven liggen er vaak enkele dogma’s aan hun basis die elke kritische reflectie bemoeilijken. Hoewel de gewoonlijke linkse racketters wanhoping op zoek zijn naar eender welk politiek subject dat hen aan het hoofd van een tegenstand kan brengen, scharen vele anderen zich oprecht aan de zijde van sans-papiers. Maar omdat ze hun specifieke situatie beschouwen als iets exterieur, worden ze vaak eerder gedreven door verontwaardiging dan door een verlangen om te strijden met diegenen die, hoewel het niet hetzelfde is, toch een gemeenschappelijke conditie delen: de uitbuiting, de politiecontrole op straat of op het openbaar vervoer, de huisvesting in de wijken die opgewaaardeerd worden of in de buitenwijken of de illegalismes die eigen zijn aan de overlevingstechnieken. Vaak reproduceren zowel de enen als de anderen uiteindelijk alle scheidingen die nuttig zijn voor de overheersing. Door opnieuw een algemeen figuur van de immigrant-slachtoffer-in-strijd in het leven te roepen, introduceren ze in feite een sociologische mystificatie die niet alleen elke gemeenschappelijke strijd verhindert, maar ook de greep van de Staat op elk van ons versterkt.

Nogal vaak zijn de libertaire of radicale activisten (die nochtans een zekere intuïtie hebben over wat een gemeenschappelijk parcours zou kunnen worden) niet de laatsten om op hun beurt deze pil te slikken in naam van hun behoefte aan collectiviteit of van de autonomie van de strijd, alsof de strijd gevoerd wordt door een homogeen blok en niet door individuen, potentiële medeplichtingen op z’n minst tegen een specifieke onderdrukking. Strijdmethodes (zelforganisatie, weigering van institutionele bemiddeling, directe actie) worden plots heel wat relatiever als het over sans-papiers gaat. Met enkele klassiekers uit de militante schimprede duikt er altijd wel een barmhartige samaritaan op om uit te leggen dat de ruiten breken van een vliegtuigmaatschappij die deporteert tijdens een betoging van sans-papiers hen ‘in gevaar’ zou brengen (die nochtans dagelijks de politie trotseren); dat de strijd tegen fascisten (zoals de leden van de Turkse Grijze Wolven), nationalisten (zoals bepaalde vluchtelingen die hier belandden na het uiteenvallen van ex-Joegoslavië) of priesters (van de paap die sans-papiers ‘opvangt’ in ‘zijn’ kerk om ze er daarna uit te smijten tot christelijke verenigingen die de laaghartige taken van de Staat op zich nemen zoals Cimade, Caritas International of het Rode Kruis) stopt aan de drempel van de collectieven van sans-papiers; dat je in het gezicht kunt spuwen van een Franse of Belgische ambassadeur maar niet van een Malinese ambassadeur wanneer die een strijd komt bemiddelen die dreigt zich te radicaliseren (idem voor alle linkse politiekers die over het algemeen non grata zijn maar deze keer getolereerd worden in naam van de valse eenheid die één of andere chef van een collectief van sans-papiers vraagt).

Iedereen weet dat een strijd altijd vertrekt vanuit het bestaande en dat de initiële verschillen vaak aanzienlijk zijn (neem bijvoorbeeld de verhouding tot de vakbonden in het overgrote deel van de strijden die te maken hebben met uitbuiting), maar voor ons is de kwestie net hun overstijging in een subversieve dynamiek. En daar zullen we zeker niet in slagen door de verschillende autoritaire keurslijven te aanvaarden – het doel zit al verscholen in de middelen die je jezelf geeft. Temeer daar dit relativisme niet leidt tot een confrontatie binnenin de strijd, maar tot een soort van omgekeerd kolonialisme waarbij de immigranten eens te meer tot object gemaakt worden in een verondersteld anders-zijn (“ze” zouden nu eenmaal niet zo zijn). De ellende dient deze keer dan niet ter afschrikking maar als excuus voor alle verloochening.
Eén van de meest markante figuren van dit ideologisch reductionnisme is die van de “onschuldige immigrant”, het passieve eeuwige slachtoffer dat uitgebuit, opgepakt, opgesloten en vervolgens gedeporteerd wordt. Als reactie op de dagelijkse racistische propaganda die de immigranten wil bekleden met de rol van een sociale vijand die de oorzaak is van alle kwaad (van de werkloosheid over de onveiligheid tot het terrorisme), ontzeggen velen hen uiteindelijk de facto elk crimineel vermogen. Men wil ze voorstellen als gedienstig, bedelend voor hun integratie in de hoop op een minder verachtelijk plaatsje in de gemeenschap van het kapitaal. Zo worden duizenden vluchtelingen getransformeerd tot welwillende en dus integreerbare slachtoffers: slachtoffers van oorlog, van ‘natuurlijke’ rampen en ellende, van mensenhandelaars en huisjesmelkers. Maar hierdoor wordt vergeten dat deze parcours individuen ook veranderen: ze scheppen solidariteit, verzet en strijd die aan sommigen toelaten om te breken met de passiviteit die hen toegekend wordt.

Wanneer deze ‘onschuldigen’ zich dan met hand en tand verdedigen tegen het lot dat hen hier opgelegd wordt (zoals revoltes in de gesloten centra, confrontaties tijdens razzia’s, wilde stakingen…) dan heerst de verbazing en beschaamde stilte in het kamp van links en haar democratisch antiracisme. Wanneer deze revolte zich op een collectieve manier uitdrukt dan zijn er misschien nog enkelen die “deze daden van wanhoop” begrijpen, maar wanneer een gevangene helemaal alleen zijn cel in brand steekt, wordt er gesproken over een “gek” wiens daad zeker geen deel uitmaakt van de “strijd”. Men wil graag hongerstakers in een kerk, geen brandstichters of ontsnapten uit de gesloten centra; men begrijpt diegenen die uit het raam van het commissariaat gesmeten worden of die verdronken zijn, maar niet diegenen die zich tijdens een razzia verzetten tegen de politie; men helpt gaarne de ouders van schoolgaande kinderen, maar niet de celibataire dieven. Want de revolte en de individuen die rebelleren passen niet in het sociologische kadertje van de immigrant-slachtoffer dat opgebouwd is door het goede geweten van de militant met de hulp van de academische parasieten van de Staat.

Deze mystificatie verhindert een meer precies begrip van migratie en de migratiestromen. Het is duidelijk dat migraties in de eerste plaats een gevolg zijn van de dagelijkse economische terreur van het kapitaal en de politieke terreur van de plaatselijke regimes en hun lokale bourgeoisie, ter profijt voor de rijke landen. Nochtans zou het fout zijn om te beweren dat slechts arme proletariërs zich verplaatsen naar de rijkere landen zoals de tiersmondistische koren op hun beurt bezweren om hun subject van de immigrant-slachtoffer te construeren. De migranten die erin slagen om clandestien de poorten van Europa binnen te dringen zijn niet per se de meest arme (die immers gedwongen worden tot interne migraties naar steden of buurlanden naargelang de schommelingen van de markt en haar rampen) – al was het maar omwille van de (geldelijke en menselijke) kost van zo’n reis of de sociale en culturele selectie binnen de familie van diegenen die zo’n stap kunnen zetten.

Als we proberen om alles wat elk individu vormt en doorkruist te begrijpen eerder dan het verschil en het anders-zijn vast te leggen om een exterieure positie van ‘steun’ te verantwoorden, dan kunnen we ook een hele complexiteit met haar klassenverhoudingen ontwaren. Dan kunnen we vaststellen dat de collectieven van sans-papiers ook bestaan uit overgediplomeerde universitairen, mislukte politici, lokale uitbuiters die hun ‘reisgeld’ bijeengekregen hebben op kap van de anderen… die naar deze kant van de wereld migreren om de plaats in te nemen waar ze van kunnen genieten binnen het democratische kapitalisme. Vele groepen van sans-papiers worden op die manier gedomineerd door diegenen die reeds de (sociale, politieke of symbolische) macht hadden of ernaar streefden. Dit klassenverschil wordt maar zelden in acht genomen door kameraden die zich engageren in een strijd met sans-papiers waar de taal een even onoverkomelijke als onzichtbare barrière vormt waardoor de immigranten die uit de meer gegoede klassen in hun land van herkomst komen automatisch bekleed worden met de rol van woordvoerder/vertaler. Deze klassentegenstellingen aanscherpen binnen de groeperingen van sans-papiers zoals overal is niet slechts een bijdrage die kameraden kunnen leveren, maar ook één van de onmisbare voorwaarden om tot een reële solidariteit te komen.

Om deze strijddynamieken te begrijpen is het ook noodzakelijk om enkele comfortable illusies in de vuilbak te keilen. Alleen een halstarrig determinisme kan beweren dat een bepaalde sociale conditie noodzakelijkerwijze de revolte ertegen impliceert. Dit soort redenering bood de zekerheid van de revolutie, een zekerheid die velen lang gekoesterd hebben terwijl ze het perspectief van de individuele rebellie die zich veralgemeent tot de opstand van de hand deden als avonturistisch. De kritiek van een determinisme dat haar failliet getoond heeft in de oude arbeidersbeweging gaat evengoed op voor de proletariërs die naar deze kant van de wereld migreren. Velen onder hen zien het Westen als een oase waar je goed kan leven zolang je bereid bent om grote inspanningen te doen. Uitbuitingsomstandigheden ondergaan die lijken op wat ze ontvlucht zijn met bazen die soms ook de paternalistische snaar van het behoren tot een veronderstelde éénzelfde gemeenschap bespelen; opgejaagd worden; geen of weinig perspectieven hebben om op de sociale ladder te stijgen en een dagelijks racisme leven dat de ontevredenheid van andere uitgebuitenen probeert te kanaliseren is een confrontatie met de werkelijkheid die niet een weinig ruw is. Tegenover de berusting die kan voortkomen uit deze pijnlijke confrontatie of tegenover de opsluiting in autoritaire gemeenschappen die bijvoorbeeld gebaseerd zijn op religie of nationalisme, is het perspectief dan niet om je te verbinden met alle sans-papiers op een ‘categorieke’ manier, maar met diegenen die in de weigering van hun lot als uitgebuite, ook de weg openen naar de identificatie van de vijand. Opdat tegenover het pineutenspel tussen het kapitalistische universalisme en de particularismes een sociale oorlog komt te staan waar we elkaar kunnen herkennen, voorbij de kwestie van papieren en verschillende graden van uitbuiting, in een permanente strijd voor een samenleving zonder meesters of slaven. Zoals in eender welke andere strijd eigenlijk, mocht de strijd romdom immigratie niet over het algemeen op de klippen lopen door het gewicht van het affectieve schuldgevoel, door de urgentie om een deportatie en haar mogelijke gevolgen te vermijden en vooral door een verhouding die vaak gestoeld is op exterioriteit en niet op een gedeelde revolte.

De impasse van de strijd voor regularisatie

De laatste eeuwwisseling ging gepaard met golven van ‘massieve’ voorlopige regularisaties in meerdere Europese landen (1). Hoewel de Staat altijd haar eigen logica volgt, hebben de sans-papiers door hun strijd een weg kunnen banen en de criteria en het ritme van regularisatie kunnen beïnvloeden. Hetzelfde is gebeurd met de “grote sociale verworvenheden” waarvan sommige bekomen zijn met bloed, andere om de sociale vrede af te kopen of gewoonweg toegekend in functie van de noden van het kapitaal om de arbeidskrachten bijeen te houden en de binnenlandse consumptie te verhogen. Ook toen woedde in de schoot van de arbeidersklasse het debat over eisen die de beweging van het kapitaal begeleiden of erop vooruitlopen langs de ene kant en over insurrectionele pogingen langs de andere kant. Vele revolutionairen aanvaardden deze eisen slechts als een mogelijkheid tot permanente agitatie terwijl tegelijkertijd duidelijk gemaakt werd dat de sociale kwestie niet opgelost kon worden binnen het kapitalistische kader.

Voor deze regularisatiegolven waren de Staten in feite verdeeld tussen twee tegengestelde logica’s: langs de ene kant beantwoordde de groeiende toestroom van clandestiene immigranten aan een reële nood aan flexibele arbeidskrachten (zoals in de bouw, horeca, kuissector, landbouw) van de economieën van landen met een verouderende bevolking; langs de andere kant zat deze deels miskende (in landen met recente immigratie zoals Spanje en Italië) maar vooral van nature minder beheersbare bevolking de drastische wil tot beheer van de openbare orde dwars. Terwijl deze kwestie snel opgelost wordt – in het bijzonder door een meer nauwe samenwerking tussen de verschillende autoriteiten (evengoed door de uitwisselingen van diensten tussen imams en commissarissen als door een verdeling van de taken onder de verschillende allochtone en autochtone maffia’s, ondanks enkele eerste bloederige spelletjes die te maken hebben met de onvermijdelijke concurrentie) -, werd de kwestie van de nood aan arbeidskrachten opgelost door een meer nauwe correlatie tussen de migratiestromen en de arbeidsmarkt. Eén van de heersende tendenzen op Europees niveau lijkt te mikken op een meer uitgewerkt management van de migratie die in realtime afgesteld wordt op de noden van de uitbuiting. Deze vorm van migratie die de verblijfsvergunning koppelt aan een arbeidscontract komt bovenop de klassieke arbeidsvorm van migranten (het zwartwerk) en wil deze op termijn vervangen in het kader van een reorganisatie van de loonprecariteit die zich uitbreidt naar iedereen.

De Staat heeft het politiek asiel bijna drooggelegd, de familiale hereniging en het bekomen van burgerschap door een huwelijk verstrakt, de verblijfsvergunning voor lange tijd afgeschaft (zoals die van 10 jaar in Frankrijk) terwijl ze langs de andere kant haar ijzeren hand uitstrekt naar de verwerping van regularisatieaanvragen. De Staat richt zich naar wat een president omschreven heeft als “gekozen migratie”. We keren dus terug naar een tijd waarin de sergeant-recruteerders van de bazen hele camions vulden met migranten uit dorpen in functie van hun noden. De moderne formule wil gewoon een rationalisering van deze recrutering aan de grenzen met een co-management door de Staten en de werkgevers (2). De arbeidskrachten worden absoluut niet verondersteld te blijven en zich te vestigen. Tegelijkertijd bouwen de verschillende Staten kampen aan de buitengrenzen van Europa voor diegenen die niet de schone gratie krijgen uitgekozen te worden door de nieuwe slavenhandelaars.

Want er zijn alle anderen. Al diegenen voor wie de toegangspoort gesloten blijft en al diegenen die blijven aankomen. Daar zit de hele inzet van de graadsverandering in de politionele rationalisering van het deportatiesysteem dat zich, voor diegenen die de sassen van de wachtzone’s en het racket van de mensenhandelaars en andere maffia’s getrotseerd hebben, uitrust met razzia’s, doorgaat met de vermenigvulding van de kampen en alsmaar meer massieve deportaties, nationale quota’s en Europese chartervluchten organiseert. Niemand maakt zich nochtans illusies: zolang de economische oorzaken blijven bestaan en ondanks eender welk dispositief (zoals je kan zien aan de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten waar ze een muur van 1200 km aan het bouwen zijn) dat als enige gevolg heeft de doortocht duurder te maken en het aantal doden te verhogen, zal het aantal migranten zonder papieren blijven stijgen. Alleen ten koste van een vermenigvuldiging van de deportaties zou de Staat werkelijk haar wetten inzake gedwongen verwijdering van het grondgebied kunnen toepassen. Maar dat is niet de kwestie, want deze dispositieven hebben als voornaamste doel niet om alle sans-papiers uit te wijzen, maar om het geheel aan geïmmigreerde arbeidskrachten te terroriseren (zowel de geregulariseerden als diegenen die uitgekozen zijn voor alsmaar kortere verblijfsvergunningen) opdat de uitbuitingsomstandigheden die lijken om wat ze ontvlucht hebben hetzelde kunnen blijven (interne delokaliseringen in zeker zin) terwijl druk naar beneden wordt uitgeoefend op het geheel van de uitbuitingsomstandigheden. Het racistische voorwendsel dient daarenboven om een arsenaal aan sociale controle te ontplooien die iedereen raakt.

Maar laten we evenmin vergeten dat er iets aan het veranderen is in het karakter zelf van de migratie. Het industriële kapitalisme verplaatste de arbeidskrachten als pionnen op een spelbord. De logica was eenvouding: hier hebben we te veel arbeidskrachten en daar hebben ze er nodig. En als er niet te veel nood was, werden andere aspecten van deze bevolkingspolitiek ingezet. Maar deze specifieke vorm van migratiebeheersing veranderde met de restructurering van het economische aspect en door de gevolgen van de industriële groei. Zo zie je dat er alsmaar minder sprake kan zijn van een vertrekpunt en een aankomstplek. De vetrekpunten zijn verwoest door honger, oorlog en rampen terwijl de bestemmingen voortdurend veranderen. Migratie wordt zo een eindeloos parcours van verschillende etapes; het zijn geen verplaatsingen van punt A naar punt B meer. Deze nieuwe vormen van migratie worden niet alleen bepaald door de noden van een alsmaar meer flexibel en aanpasbaar kapitaal. Miljoenen mensen, ontworteld door de verwoesting van de plaatsen waar ze geboren zijn, zwermen uit over deze wereld – klaar om aan het werk gezet te worden. En de dispositieven van deze beheersing zijn goed zichtbaar: de humanitaire vluchtelingenskampen, de kampen aan de grenzen, de sloppenwijken en de favela’s. Tegenover dit nieuwe gegeven lijken de strijden voor regularisatie maar weinig vragen te stellen…De Belgische situatie is een goed voorbeeld van de huidige impasses van de strijd voor regularisatie. Toen in 1998 de spanning rondom de gesloten centra begon te stijgen, gedroeg de Staat zich als leeuw en als vos. Als leeuw liet ze haar repressie los tegen de meest rebelse delen van de beweging (moord op Semira Adamu (3) die hardnekkig vocht in de centra; huiszoekingen en arrestaties van kameraden die actief waren in deze strijd). Als vos begon ze te onderhandelen over regularisaties met het andere deel van de beweging. Het spreekt voor zich dat regularisatie eisen (los van het feit dat het neerkomt op integratie eisen) een zekere geloofwaardigheid, een erkend bemiddelaar, vereist. Op een weinig tijd werd de beweging op deze manier getorpedeerd. De regularisaties die eens een antwoord van de Staat waren op een spanning en agitatie die het geheel van haar politiek inzake migratie betwistten (met slogans voor de sluiting van alle kampen of voor vrije circulatie) werden al snel het doel voor de meerderheid van de groepen sans-papiers. In plaats van de Staat door strijd te dwingen tot toegiften, begonnen de collctieven een dialoog waarop onderhandelingen volgden die een heel leger aan professionele bemiddelaars en juridische charlatans aantrok die de problemen even zouden oplossen. Door repressie langs de ene kant en het begin van een bureaucratische dialoog langs de andere kant werd de dynamiek gebroken. En noch de opeenvolgende zelfverminkingen (zoals de hongerstakingen buiten de kampen), noch de meest kruiperige zelfvernederingen volstonden om af te dwingen wat vroeger in zekere zin een antwoord was van de Staat op de agitatie. Haar eerste antwoord ging gepaard met een rationalisering van de gesloten centra en een meer strakke aanpassing van het toekennen van verblijfvergunning aan de noden van de economie (de Staat gaf zelf verschillende kleurtjes aan de kaarten).

De huidige situatie met haar cyclus van bezettingen/hongerstakingen/deportaties heeft ons de laatste jaren verstrikt in strijdervaringen die maar weinig mogelijkheden bieden tot overstijging in een perspectief dat we kunnen delen: ervaringen van zelforganisatie die noch politici noch religieuze of syndicale leiders aanvaarden; directe acties die toelaten een reële krachtsverhouding te ontwikkelen en de klassevijand in al haar aspecten te identificeren. Deze vaststelling plaatst ons voor de nood en het verlangen om een subversieve projectualiteit te ontwikkelen die vertrekt vanop onze bases, eerder dan een verruiming (die alsmaar verder weg lijkt) van de strijden gebaseerd op de eis voor regularisatie achterna te hollen. Deze projectualiteit zou haar eerste ankerpunten kunnen vinden in de revolte die feitelijk gedeeld wordt tussen diegenen die strijden voor de vernietiging van de centra en diegenen die, zoals de rebellen van Vincennes of Steenokkerzeel, de kritiek van de opsluiting in daden hebben omgezet en hun gevangenis in brand gestoken hebben.

Tegen de deportatiemachine

Tegenover deze moeilijkheden groeit dan een debat dat tot op de dag van vandaag aan de gang is: het debat over solidariteit. Vele kameraden verdedigen in feite de noodzakelijkheid ten alle prijze van onze aanwezigheid binnen de groepen van sans-papiers totdat ze zich, na zovele tegenslagen, zich vaak gedegouteerd terugtrekken van elke gelijkaardige strijd. De verantwoordingen zijn uiteenlopend en zijn vaak vooral een weerspiegeling van het comfort van de recepten zonder verbeelding of van het bewegingsactivisme dan van een reëel verlangen naar subversie. Ook hier: hoewel het collectieve karakter van een actie voor ons geen criterium is, begrijpen we de nood die sommige kameraden kunnen voelen om de “isolatie te doorbreken”. Nochtans betwijfelen wij of dat kan door deel te nemen aan eindeloze vergaderingen met een dertigtal mensen opgesloten in een kraakpand of een woonblok met sans-papiers en linksen. Wij zijn eerder geneigd om een eigen project te ontwikkelen en dus vanuit onze eigen bases te vertrekken.

Zolang solidariteit slechts begrepen wordt als steun aan bepaalde sociale categorieën, zal ze een illusie blijven. Zelfs als ze zich uitrust met meer radicale methodes, zal ze op sleeptouw blijven genomen worden in een conflict waar noch de bases, noch de methodes, noch de perspectieven ons zinnen. De enige verantwoording schuilt dan in de bewering dat door deel te nemen aan deze conflicten we de mensen kunnen ‘radicaliseren’ omdat hun sociale conditie hen zou leiden tot het delen van onze ideeën. Zolang dit concept van ‘radicalisering’ begrepen wordt als een taak van missionarissen die anderen hun ideeën willen doen slikken, zal ze vast blijven steken in de impasse die we overal terrein zien winnen. De ‘radicalisering’ kan nochtans ook begrepen worden als een openheid naar anderen rondom onze eigen dynamiek waardoor we dus de autonomie van onze projectualiteit vrijwaren. Maar dit vereist dat om ‘samen’ te zijn in een strijd en zowel op het niveau van perspectieven als van methodes vooruit te gaan, er al een basisaffiniteit is, een eerste breuk, een eerste verlangen dat voorbijgaat aan de gewoonlijke eisen. Op die manier kan onze eis tot wederkerigheid betekenis krijgen. Eerder dan een band voort te zetten die geen andere bestaansreden heeft dan het onderhouden van de fictie van een politiek subject dat in naam van haar statuut als voornaamste slachtoffer het monopolie op de reden voor en dus op de strijd zelf heeft, zijn er heel wat andere pistes die we kunnen verkennen.Om wat duidelijker te zijn, zouden we kunnen zeggen dat solidariteit een wederzijdse herkenning nodige heeft in daad en/of in gedachte. Het is moeilijk om solidarit te zijn met een sans-papier “in strijd” die zijn regularisatie en die van zijn familie eist zonder enige interesse voor een perspectief van vernietiging van gesloten centra. Misschien zouden we elkaar nog de facto tegenkomen, maar dat zal dan slechts op een praktische basis zijn: we hebben er geen nood aan om de redenen en perspectieven te analyseren die iemand aanzetten tot revolte om ons alleszins gedeeltelijk te kunnen herkennen in deze daden van aanval die zich rechtstreeks keren tegen de verantwoordelijken van deze ellende. Hetzelfde gaat op voor het merendeel van intermediaire strijden: de zin om deel te nemen aan een fabrieksconflict dat vertrekt vanuit looneisen en dat noch het syndicale kader overstijgt, noch de minste schijn van directe actie ontwikkelt, is erg beperkt. Beperkt omdat er eenvoudigweg geen enkele gemeenschappelijke basis is. Wanneer diezelfde arbeiders echter overgaan tot sabotage (zelfs als ze dat gewoon beschouwen als een middel om druk uit te oefenen op de bazen) of hun délégués aan de deur zetten (zelfs als is dat omdat ze zich gewoon verraden voelen), dan openen er zich nieuwe gemeenschappelijke mogelijkheden…

Dus, in plaats van het te houden bij alsmaar vagere slogans zoals “solidariteit met de immigranten / in strijd” (maar welke strijd?), zouden we een projectualiteit kunnen ontwikkelen tegen de gesloten centra met methodes en ideeën die ons eigen zijn en die subversief is in de zin dat ze de fundamenten van deze wereld (de uitbuiting en de overheersing) in vraag stelt. Deze projectualiteit zou dan autonoom zijn en zou versterkt worden door de daden van revolte die scherp afsteken tegen de veralgemeende berusting, en die op haar beurt versterken. Nogmaals, er bestaan geen recepten, maar vandaag is het belangrijk om uit de impasses van een min of meer humanistisch activisme te geraken dat een demper wil zetten op elke radicale autonomie ten voordele van een agitatie die slechts de cadens van de macht of de logica van de enige als legitiem beschouwde acteurs van de strijd volgt, terwijl het net de vrijheid van allen is die op het spel staat zoals bijvoorbeeld in het geval van razzia’s. Net zoals het belangrijk is om perspectieven voor te stellen die, voorbij de partiële doelen die ontwikkeld worden in deze intermediaire strijden, in staat zijn om de kwestie te verruimen naar een horizon die eindelijk het geheel van deze wereld en haar horror in vraag stelt; het is te zeggen, die in staat is om telkens de kwestie van de overheersing en de uitbuiting te stellen. De diffuse aanvallen zouden het hart vormen van deze projectualiteit. Die bieden niet alleen het voordeel om de onmacht te overstijgen die je voelt als je tegenover de muur of prikkeldraad van een kamp staat of wanneer je geconfronteerd wordt met een politie-ontplooing voor razzia’s die zich weet aan te passen en kan rekenen op de passiviteit en angst van de voorbijgangers, maar ook en vooral om langs de ene kant onze eigen temporaliteit te ontwikkelen en langs de andere aan elkeen te tonen dat de structuren van de deportatiemachine die zich op elke hoek van de straat bevinden kwestbaar zijn en tenslotte aan iedereen reële actiemogelijkheiden te bieden, met hoeveel ze ook zijn.

Enthousiaste internationalisten


Noten
1) Spanje : 405 000 in 2002, 578 000 op 691 000 in 2005. Italië : 227 000 op 250 000 in 1998 en daarna 634 000 op 705 500 in 2002. Zo’n 500 000 in 2006 in Engeland. Frankrijk : 81 000 op 143 000 in 1998 en vervolgens 23 000 in 2004 en6000 op 21 000 in 2006.

(2) De nationale quota’s die immigratie en arbeid strikt verbinden bestaan in Italië sinds 1998 en in Spanje sinds 2002. Beide landen zijn vragende partij voor meer arbeidskrachten en gingen de laatste jaren ook al over tot twee grote regularisatiecampagnes. Bij wijze van voorbeeld: Italië stelde per decreet vast dat er 252 000 buitenlandse arbeidskrachten in 2007 mochten binnenkomen: 4500 Albanezen, Tunesiërs, Marokkanen, 8000 Egyptenaren, 6500 Moldaviërs, 3500 Srilankezen, 5000 Filipijners, 3000 Bangladeshi, 1500 Nigerianen, 1000 Ghanezen, Algerijnen en Senegalezen, 500 Zuid-Amerikanen van Italiaanse afkomst en 80 000 mensen afkomstig uit landen waar Italië akkoorden over migratie en samenwerking gesloten heeft (landen van ex-Joegoslavië, India, Pakistan, Oekraïne,…) of van elke immigrant die de laatste drie jaren een vast arbeidscontract gehad heeft. Spanje stelde het aantal buitenlandse arbeidskrachten voor 2008 vast op 40 000 met contracten van 4 tot 9 maanden: 16200 Marokkanen, 12000 Roemeniërs, 4000 Bulgaren, 3500 Polen, 3000 Oekraïners, 750 Senegalezen, 270 Filipijnen. Ook andere Europese landen hebben reeds van zo’n quota gebruik gemaakt zoals Engeland en Duitsland (20000 ‘groene kaarten’ van maximum 5 jaar in 2001 voor specialisten in informatietechnologie). Andere landen zoals Frankrijk gaan over tot arbeidsvergunningen gebaseerd op de vraag van bedrijven zoals de laaste hervorming van de CESEDA (Code voor aankomst, verblijf van vreemdelingen en asielzoekers) van 2007 en haar rondzendbrieven. Daarbovenop verhindert dit niet de quota’s naargelang bilaterale akkoorden, zoals de 1000 verblijfsvergunningen voor 108 beroepen voor Senegalezen in 2008. Hetzelfde geldt voor de Belgische arbeidsbureaus in Kongo of de Spaanse interimagentschappen in Zuid-Amerika.

(3) Al maandenlang ontwikkelden kameraden van buitenaf een solidariteit met Samira die nooit opgehouden heeft met te vechten en anderen aan te sporen om hetzelfde te doen. Bij een vierde deportatiepoging werd ze vermoord door verstikking met een kussen door de politie-escorte.

[Artikel gepubliceerd in A Corps Perdu, internationaal anarchistisch tijdschrift, nummer 1, januari 2009]

Aan de zwervenden

"We vroegen arbeidskrachten, we hebben mensen gekregen." - Max Frisch

Niemand emigreert voor z’n plezier – ziedaar een erg simpele waarheid die velen willen verbergen. Wanneer iemand uit vrije wil zijn land en de zijnen achterlaat, dan noemen we hem geen migrant maar een toerist of een reiziger. Migratie is een gedwongen verplaatsen, het is dwalen op zoek naar betere levensomstandigheden.

Er zijn momenteel 150 miljoen vreemdelingen op deze wereld ten gevolge van oorlogen, staatsgrepen, ecologische rampen, hongersnood of simpelweg de normale werking van de industriële productie (vernietiging van het platteland en de bossen, massa-ontslagen enz.). Al deze factoren vormen een mozaïek van onderdrukking en ellende waarin de gevolgen van de uitbuiting zelf oorzaken van lijden en ontworteling worden in een oneindige spiraal die elk onderscheid tussen ‘geëvacueerden’, ‘migranten’, ‘bannelingen’, ‘asielzoekers’, ‘vluchtelingen’, ‘overlevenden’ hypocriet maakt. Denk maar aan hoe zeer de zogenaamde ecologische noodsituaties (watertekort, verwoestijning, onvruchtbare velden) sociaal zijn: de explosie van een olieraffinaderij samen met de vernietiging van alle lokale automie waarboven ze gebouwd werd, kan soms het lot van een hele bevolking veranderen.

In tegenstelling tot wat de racistische propaganda ons wil doen geloven is de immigratie naar het rijke Noorden slechts 17% van de wereldwijde migratie die op alle continenten plaatsvindt (in Azië en Afrika in het bijzonder). Dit betekent dat er voor elk arm land er nog een armer bestaat vanwaaruit de migranten vluchten. De totale mobilisatie die de economie en de Staten opleggen is een wereldwijd fenomeen, een onverklaarde en grenzeloze burgeroorlog: miljoenen uitgebuitenen dwalen in de hel van het koopwarenparadijs, worden van de ene grens over de andere gesmeten, opgesloten in vluchtelingenkampen omsingeld door het leger en de politie en beheerd door zogenaamde liefdadigheidsorganisaties – medeplichtig aan de tragedies waarvan ze de echte oorzaken niet aanklagen met als enige doel te kunnen profiteren van de gevolgen -, opeengestapeld in ‘wachtzone’s’ van luchthavens of in stadions, opgesloten in kampen die ‘centri di permanenza temporanea’ * genoemd worden en tenslotte opgeruimd en uitgewezen in de meest absolute onverschilligheid. We kunnen stellen dat deze ongewensten onze werkelijkheid vertegenwoordigen en het is ook daarom dat ze ons bang maken. De immigrant maakt ons bang omdat we de weerspiegeling van onze ellende in de zijne zien, omdat we in zijn dwalen onze dagelijkse conditie herkennen: individuen die alsmaar meer vreemd zijn aan deze wereld en aan zichzelf.

De ontworteling is de meest verspreide conditie in de huidige maatschappij en, om het zo te zeggen, zijn ‘centrum’ en niet een bedreiging die afkomstig is uit een mysterieus en angstaanjagend Elders. Slechts door beter naar ons dagelijks leven te kijken kunnen we begrijpen in welke zin de conditie van immigranten ons allen aangaat. Maar we moeten eerst en vooral een centraal concept definiëren: het concept van de illegaal.


De creatie van de illegaal, de creatie van de vijand

"[...] Wie bent U? […] U komt niet van het kasteel, u bent niet van het dorp, u bent niets. En nochtans bent u iets, jammer genoeg, u bent een vreemdeling, iemand die altijd te veel is en altijd in de weg loopt, iemand die veel zorgen veroorzaakt [...] waarvan men de intenties niet kent." F. Kafka

De ‘illegaal’ is eenvoudigweg een immigrant die niet over geldige papieren beschikt. En – uiteraard – niet uit plezier van het risico en de illegaliteit, maar omdat hij in de meerderheid van de gevallen bewijzen moet geven om deze papieren te bekomen die van hem geen migrant dan wel een toerist of een buitenlands student zouden maken. Als deze criteria op iederen toegepast werden, zouden we per miljoen in de zee gekeild worden. Welke Italiaanse werkloze kan bijvoorbeeld de garantie geven van een legaal inkomen? Hoe zouden al die precaire arbeiders van hier het doen die werken via interimkantoren waarvan de contracten niet erkend worden als garanties voor een verblijfsvergunning? Zijn er zoveel Italianen die leven in een appartement van 60 vierkante meter met maximum twee andere personen? Lees de verschillende decreten (van rechts of van links) over immigratie en je zal begrijpen dat de illegalisering van immigranten een nauwgezet project is van de Staten. Waarom?

Een vreemdeling valt makkelijker te chanteren. Door te dreigen met uitwijzing, kan je hem de meest hatelijke arbeids- en levensomstandigheden (precariteit, voortdurende verplaatsingen, barakken om in te slapen enz.) doen aanvaarden. En deze bedreiging bestaat ook voor diegenen die een verblijfvergunning hebben. Zij weten maar al te goed hoe makkelijk het is om de vergunning kwijt te geraken wanneer ze zich niet welwillend gedragen tegenover de baas of de politie. Dankzij de bedreiging van de flikken verkrijgen de bazen gedienstige loonarbeiders, of beter gezegd, echte dwangarbeiders.

Zelfs de meest reactionnaire en xenofobe rechtse partijen weten erg goed dat een hermetische sluiting van de grenzen niet alleen technisch onmogelijk, maar ook onvoordelig is. Volgens de Verenigde Naties zou Italië om het huidige "evenwicht tussen actieve en inactieve bevolking" te bewaren tussen nu en 2025 vijf maal zoveel immigranten per jaar moeten ‘verwelkomen’. De Confindustria suggereert onophoudelijk de quota’s de verdubbelen.

De toewijzing of weigering van de jaarlijkse of seizoensgebonden vergunningen bepalen een precieze sociale hiërarchie onder de armen. Het onderscheid tussen onmiddelijke gedwongen repatriëreing en uitwijzing (het is te zeggen, de verplichting voor de sans-papier zich aan te bieden aan de grens om naar huis gestuurd te worden) laat toe te kiezen – op basis van ethnische criteria, economico-politieke akkoorden met de landen vanwaaruit de immigrant komt en de noden van de arbeidsmarkt – wie er moet geïllegaliseerd worden en wie onmiddellijk verwijderd moet worden. De autoriteiten weten goed genoeg dat niemand zich spontaan aan de grenzen zal gaan aanbieden om zich te laten uitwijzen; en zeker niet diegenen die alles wat ze hadden – en soms zelfs meer – besteed hebben aan de reis. Bedrijfsleiders definiëren de kenmerken van de koopwaar die ze aanschaffen (de immigrant is een koopwaar, net zoals wij allemaal trouwens), de Staat brengt de gegevens samen, de politie voert de bevelen uit.
Het alarm dat de politiekers en de massamedia slagen, de anti-immigratieverklaringen scheppen denkbeeldige Vijanden om de uitgebuiten hier aan te zetten de groeiende sociale spanningen uit te werken op een makkelijke zondebok. Het vijandbeeld wil hen geruststellen door hen het spektakel te doen bewonderen van nog meer precaire armen die nog meer slachtoffer van chantage zijn dan zijzelf. Tenslotte wil het de uitgebuiten van hier leden doen voelen van een spook dat Natie genoemd wordt. Door van niet in orde te zijn met papieren – wat zijzelf creëren – een synoniem te maken van delinquentie en gevaar verantwoorden te Staten een politiecontrole en criminalisering van de sluimerende klasseconflicten. In deze context geschiedde de manipulatie van de consensus na 11 september die samengevat werd in de walgelijke slogan "illegalen=terroristen". Als je de slogan in twee richtingen leest, verenigt die de racistische paranoïa met de vraag naar repressie tegen de binnenlandse vijand (de rebel, de subversieveling).

Van links tot rechts schreeuwen ze over de mensenhandelaars die de reis van de illegalen (door de massamedia beschreven als een invasie, een plaag, de komst van een leger) organiseren terwijl het hun wetten zijn die dat bevorderen. Ze schreeuwen moord en brand over de ‘georganiseerde misdaad’ die de immigranten ongelooflijk uitbuit (wat juist maar slechts een deel van de kwestie is) terwijl het zijzelf zijn die hen de wanhopige grondstof leveren die tot alles bereid is. Staat en maffia zijn in hun historische symbiose verenigd volgens hetzelfde liberale principe: zaken zijn zaken.

Het racisme, instrument van economische en politieke eisen, slaagt erin zich te verspreiden in een context van veralgemeende massificatie en isolatie waar de onveiligheid angsten creëert die handig manipuleerbaar zijn. Het dient niet tot veel om het racisme op een morele of culturele manier te veroordelen aangezien het geen menig of ‘argument’ is maar psychologische ellende, een ‘emotionele pest’. De uitleg voor haar uitbreiding moet gezocht worden in de huidige sociale omstandigheden, net zoals de krachten om het te bestrijden.

Welkom in het concentratiekamp

De Centri di Permanenza Temporanea voor immigranten in afwachting van hun uitwijzing – die in 1998 door de linkse regering met de wet Turco-Napolitano in Italië ingevoerd werden – omschrijven als concentratiekampen is geen retoriek zoals velen die deze uitdrukking bezigen eigenlijk denken. Het gaat daarentegen om een strikte definitie. De nazikampen waren concentratiekampen waar individuen opgesloten werden die door de politie beschouwd werden als gevaarlijk voor de veiligheid van de Staat, zelfs wanneer er geen juridisch strafbare feiten gepleegd waren. Deze preventieve maatregel – die omschreven werd als ‘opsluiting ter bescherming’ – bestond erin bepaalde burgers alle politieke en burgerrechten te ontnemen. Of het nu om vluchtelingen, joden, zigeuners, homoseksuelen of subversievelingen draaide, het was de taak van de politie om na maanden of jaren te beslissen over hun lot. De kampen waren dus geen gevangenissen waar je een straf uitzat omwille van een misdaad en al evenmin een uitbreiding van de strafwet. Het ging om kampen waarin de norm de uitzondering vestigde; het is te zeggen, een legale uitzondering op de legaliteit. Een kamp wordt dus niet bepaald door het aantal opgeslotenen of moordenaars (tussen 1935 en 1937, voor de deportatie van de joden, waren er 7500 opgeslotenen in Duitsland), maar door haar politiek en juridisch karakter.
Onafhankelijk van eventuele misdaden, zonder enige strafprocedure, belanden de immigranten vandaag in de centra: hun opsluiting is een simpele politiemaatregel die beslist wordt door de questore [hoge politiecommissaris, nvdv.]. Net zoals in 1940 onder het Vichy-regime toen de prefecten individuen die "gevaarlijk waren voor de nationale verdediging en de openbare veiligheid" of "vreemdelingen die overtollig waren in verhouding tot de nationale economie" konden opsluiten. Herinner je ook de administratieve aanhouding in Frans Algerije, in het Zuid-Afrika van de Apartheid of de huidige getto’s voor Palestijnen gecreëerd door de Staat Israël.
Het is geen toeval dat de goede democraten in verband met de walgelijke omstandigheden in de centra voor immigraten niet oproepen tot het respecteren van één of andere wet, maar tot het respecteren van de mensenrechten – de laatste kans voor vrouwen en mannen die niets anders meer over hebben dan hun toebehoren tot de menselijke soort. Ze kunnen niet geïntegreerd worden als burges dus doet men maar alsof hen te integreren als mensen. De abstracte gelijkheid der principes verhult overal de reële ongelijkheden.

Een nieuwe ontworteling

"De immigranten die voor de eerste keer aankwamen in Battery Park hadden niet veel tijd nodig om te beseffen dat wat men hen had verteld over het wonderlijke Amerika niet helemaal juist was: de aarde behoorde misschien wel aan iedereen toe, maar diegenen die als eersten gekomen waren hadden er zich al rijkelijk van bediend. Er bleef hen niets anders over dan zich per tien op te stapelen in de raamloze krotten van Lower East Side en vijftien uur per dag te werken. De kalkoenen vielen niet reeds gebraden in je bord en de straten van New York waren niet met goud geplaveid. Feitelijk waren ze vaak helemaal niet geplaveid. En ze begrepen dat het net om de straten te plaveien was dat ze hen hadden doen komen. En om tunnels en kanalen te graven, straten aan te leggen, bruggen en grote dijken te bouwen, spoorwegen te trekken, bossen te rooien, mijnen te delven en groeves leeg te halen, auto’s en sigaren, karabijenen en kledij, schoenen en chewing gums, corned-beef en zeep te fabriceren en wolkenkrabbers te bouwen die nog hoger waren dat de gebouwen die ze ontdekt hadden toen ze aangekomen waren." - Georges Perec

Als we enkele stappen achteruit gaan wordt het duidelijk dat de ontworteling een essentieel moment is in de ontwikkeling van de statelijke en kapitalistische overheersing. Aan het begin van deze overheersing ontrukte de industriële productie de uitgebuiten aan het platteland en de dorpen om hen in de steden te concentreren. De oude vermogens van boeren en ambachtslui werden zo vervangen door de dwangmatige en repetitieve activiteit van de fabriek – een activiteit die, gezien haar instrumenten en doeleinden, onmogelijk gecontroleerd kan worden door de nieuwe proletariërs. De oudste zonen van de industrialisering hebben dus op hetzelfde moment zowel hun voormalige woonplaatsen verloren als hun vroegere kennis die hen toeliet om op een autonome manier in een aanzienlijk deel van hun overlevingsmiddelen te voorzien. Het kapitalisme heeft door aan miljoenen vrouwen en mannen dezelfde levensomstandigheden op te leggen (zelfde plaatsen, zelfde problemen, zelfde kennis) de strijden verenigt, heeft hen nieuwe broeders doen ontmoeten om te strijden tegen dit onverdraaglijke leven. De 20ste eeuw was het toppunt van deze statelijke concentratie van de productie – waarvan de kenmerken de fabriekswijk en de concentratiekampen waren – en ook het toppunt van de meest radicale sociale strijden voor haar vernietiging.

Dankzij de technologische vooruitgang van de laatste twintig jaar heeft het kapitaal de oude fabriek vervangen door nieuwe productiecentra die kleiner zijn en verspreid worden over het grondgebied. Zo valt het sociale weefsel uit elkaar waarin de strijden gegroeid waren en in die zin betekent de technologische vooruitgang een nieuwe ontworteling.

Maar dat is niet alles. De technologische herstructurering heeft ook de uitwisselingen versneld et vergemakkelijkt waardoor de hele wereld geopend werd voor de meest wrede concurrentie. De economieën en levenswijzes van bepaalde landen werden volledig geruïneerd. In Afrika, in Azië, in Latijns-Amerika hebben de sluitingen van vele fabrieken en massale ontslagen in een sociale context die verwoest werd door het kolonialisme en de deportatie van dorpsbewoners naar de sloppenwijken, van de kampen naar de productiebanden, een massa armen voortgebracht die overbodig zijn geworden voor hun bazen, ongewenste kinderen van het kapitalisme. Als je daaraan de ineenstorting van de zogenaamde communistische landen en de chantage met schulden die georganiseerd wordt door het Internationaal Muntfonds en de Wereldbank aan toevoegt, krijg je een redelijk precieze kaart van de migraties en de ethnische en religieuze oorlogen. Wat vandaag ‘flexibiliteit’ en ‘precariteit’ genoemd worden zijn de gevolgen van dat alles: een volgende stap in de richting van onderwerping aan de machines, een verhoging van de competitie, een verergering van de materiële omstandighed (contracten, gezondheid, enz.). We kennen de reden ervan reeds: het kapitalisme heeft de ‘gemeenschappen’ dat het zelf geschapen had ontmanteld. Het zou in ieder geval onvolledig zijn om de precariteit alleen maar in economische zin te begrijpen, als de afwezigheid van een vaste arbeidsplaats en de trots op het eigen beroep. De precariteit is isolatie in de massificatie, het is te zeggen, een fanatiek conformisme zonder gemeenschappelijke ruimtes. In de beangstigende leegte van betekenissen en perspectieven komt de onbevredigde nood aan gemeenschap terug, gemystificeerd, onder de vorm van de oude nationalistische, ethnische of religieuze tegenstellingen, een tragische hervoorstelling van een collectieve identiteit daar waar alle reële wederzijdsheid tussen individuen vergaan is. En het is net is deze leegte dat het integristische discours zich nestelt, de valse belofte van een gemeenschap die zich gerehabiliteerd heeft.

Burgeroorlog

Dit alles leidt ons meer en meer naar een scenario van permanente burgeroorlog, zonder onderscheid tussen ‘vredestijd’ en ‘oorlogtijd’. De oorlog wordt niet meer verklaard – zoals de militaire interventie in de Balkanlanden aangetoond heeft – maar simpelweg beheerd om de Wereldorde te vrijwaren. Dit conflict zonder wapenstilstand raakt heel de maatschappij en de individuen zelf. De gemeenschappelijke ruimtes voor discussie en strijd worden vervangen door de koopwaarmodellen: de armen voeren oorlog tegen elkaar voor een sweater of een modieus petje. De individuen voelen zich alsmaar meer onbeduidend et dus bereid om zich op te offeren voor de eerste de beste nationalistische chef of voor een stukje vlag. Dag na dag worden ze mishandeld door de Staat, maar ziedaar, ze verdedigen gedreven één of ander Padania (verlaten en vervuild met overal fabrieken en winkelcentra – is dat dan de benijdenswaardige "aarde der voorvaderen"?). Ze hangen vast aan die luchtspiegeling van eigendom die ze nog overhebben en hebben angst te tonen hoe ze eigenlijk zijn: inwisselbare stukken van een Megamachine die kalmeringsmiddelen nodig hebben om het eind van de dag te halen, alsmaar jaloerser op eender wie die er slechts een beetje gelukkiger uitziet dan zijzelf. Alsmaar meer brutale en onverwachte neigingen beantwoorden aan een alsmaar koudere, meer abstracte en berekende rationaliteit. Wat beter dan iemand met een andere huidskleur of van een ander religie om je rancune op uit te werken? Zoals een Mozambikaan zei, "de mensen hebben de oorlog in zichzelf opgenomen." Bepaalde externe omstandigheden volstaan om alles te doen ontploffen zoals in Bosnië. En deze omstandigheden worden ons met zorg toegediend. Tegenover het kapitalistische universalisme komt doorheen een tragisch spiegelspel het ethnische particularisme te staan. Onder de institutionele orde met haar alsmaar meer anonieme en bewaakte ruimtes wordt de implosie van de menselijke verhoudingen voorbereid. Je zou zeggen: hetzelfde drijfzand waaruit in de jaren dertig de totalitaire mens opgestaan is.

Twee mogelijke uitwegen

Waarom hebben we tot nu toe gepraat over immigratie en racisme hoewel we niet direct betrokken zijn bij het probleem van het zwerven en de uitwijzingen? Het kapitalisme brengt onze levens alsmaar dichter bij de precariteit en de onmogelijkheid om te beslissen over ons heden en onze toekomst: daarom voelen we ons, in de feiten, broeders met de uitgebuiten die aankomen op de kusten van dit land.

Tegenover het gevoel van armoe die miljoenen individuen ervaren door het koopwarenimperialisme dat hen allen verplicht dezelfde levensloze droom te dromen is geen enkele oproep tot dialoog en democratische integratie mogelijk. Wat de democratische antiracisten ook mogen beweren, het is te laat voor lessen in burgerzin. Wanneer overal – van de sloppenwijken van Caracas tot de banlieues van Parijs, van de Palestijnse gebieden tot de centra en stadions waarin illegalen worden opgesloten – kampen uit de grond schieten waaraan men de ellende toewijst; wanneer de staat van uitzondering – het is te zeggen, de juridische opschorting van alle rechten – de norm wordt; wanneer men letterlijk miljoenen menselijke wezens laat rotten in de reservaten van het kapitalistische paradijs; wanneer men hele wijken militariseert en afzet (Genua, zegt jullie dat iets?) dan is spreken over integratie een grote grap. Er zijn maar twee uitwegen voor deze condities van wanhoop en angst, voro deze planetaire burgeroorlog: de broedermoordpartij (religieus of per clan in al haar mogelijke varianten) of de sociale storm van de klassenoorlog.

Het racisme is de graftombe van alle strijden van uitgebuiten tegen de uitbuiters, het is de laatste kaart – de smerigste – die gespeeld wordt door diegenen die zouden willen dat we elkaar afslachten. Het racisme kan pas verdwijnen in momenten van gemeenschappelijke strijd, wanneer we onze echte vijanden herkennen – de uitbuiters en hun ondergeschikten – en wanneer we onszelf herkennen als uitgebuiten die dat niet meer willen zijn. Het sociale conflict van de jaren zestig en zeventig in Italië – wanneer de jonge geïmmigreerde arbeiders uit het zuiden die van het noorden ontmoet hebben op het terrein van de sabotage, de wilde staking en de totale trouweloosheid tegenover de bazen – heeft het bewezen. De verdwijning van de revolutionaire strijden na de jaren zeventig (van Nicaragua tot Italië, van Portugal tot Duitsland, van Polen tot Iran) heeft de basis voor een concrete solidariteit tussen de onteigenden van de Aarde verzwakt. We kunnen deze solidariteit slechts heroveren in de revolte en niet met de onmachtige discours van de nieuwe derdewereldactivisten en de democratische antiracisten.
Dus, ofwel de slachting onder clans en religies ofwel de klassenoorlog. En alleen doorheen die klassenoorlog zullen we een schijntje kunnen opvangen van een wereld vrij van Staat en geld, waar we geen enkele toelating zullen moeten hebben om te leven en te reizen.

Een machine die kan gebroken worden

In de jaren tachtig zei een slogan: "Vandaag is het niet zozeer het gedreun van de laarzen waarvoor we bang moeten zijn dan wel voor de stilte van de pantoffels." Vandaag zijn zowel de laarzen als de pantoffels terug. Met een taal van heilige oorlog (de troepen van de orde, het "leger van het goede" dat de burgers beschermt tegen de immigraten, het "leger van de kwaad" zoals de voorzitter van de Raad van State onlangs zei) organiseert de Staat dagelijks razzia’s tegeb immigranten. Hun huizen worden verwoest, de illegalen worden opgepakt in de straat en gedeporteerd, opgesloten en uitgewezen in de meest absolute onverschilligheid. In vele steden zijn de nieuwe detentiecentra reeds in aanbouw. De wet Bossi-Fini, waardig opvolger van Turco-Napolitano, wil de verblijfsvergunningen beperken tot de exacte duur van het arbeidscontract, alle immigranten in kaart brengen, niet over geen geldige documenten tot misdaad maken en de deportatiemachine versterken.

Het democratische mechanisme van burgerschap en rechten – hoe uitgebreid ook – zal altijd het bestaan van uitgeslotenen veronderstellen. De deportaties van immigranten bekritiseren en proberen verhinderen betekent met daden zowel het racisme als het nationalisme bekritiseren; het betekent een gemeenschappelijke ruimte van revolte zoeken tegen de kapitalistische ontworteling die ons allemaal raakt; het betekent stokken in de wielen steken van een al even belangrijk als hatelijk repressief mechanisme; het betekent de stilte en de onverschilligheid van beschaafden die erop staan te kijken breken; het betekent tenslotte ook discussiëren over het concept zelf van de wet in naam van het principe "wij zijn allen illegalen". Het gaat kortom om een aanval op één van de pilaren van de statelijke en klassemaatschappij: de competitie onder armen, de verschuiving die vandaag alsmaar dreigender wordt, van de sociale oorlog naar een ethnische of religieuze oorlog.

De deportatiemachine heeft om te kunnen functioneren nood aan de participatie van vele publieke en private structuren (van het Rode Kruis dat de kampen mee beheert tot de bedrijven die diensten leveren, van de luchtvaartmaatschappijen die illegalen deporteren tot de luchthavens die wachtzone’s oprichten en de zogenaamde liefdadigheidsorganisaties die collaboreren met de politie). Al deze verantwoordelijkheden zijn zichtbaar en aanvalbaar. Van acties tegen de gesloten centra (zoals enkele jaren geleden gebeurde in België en enkele maanden geleden in Australië, waar betogingen eindigden met de bevrijding van een aantal illegalen) tot acties tegen de "wachtzone’s" (zoals in Frankrijk tegen de hotelketen Ibis die kamers inricht voor de politie) of om de vluchten van de schande te verhinderen (in Frankfurt stelde een sabotage van de glasvezelkabels enkele jaren geleden alle computers van een luchthavens gedurende enkele dagen buiten gebruik): er zijn vele acties die een beweging tegen deportaties kan verwezenlijken.

Vandaag meer dan ooit is het in de straat dat de klassesolidariteit moet heropgebouwd worden. In de medeplichtigheid tegen de razzia’s van de politie; in de strijd tegen de militaire bezetting van de wijken; in de koppige weigering van elke scheiding die de bazen ons willen opleggen (Italianen en buitenlanders, reguliere immigranten en illegalen); in de wetenschap dat elke belediging tegen een onteigende van de Aardee een belediging tegen allen is – alleen zo zullen de uitgebuiten van duizend landen elkaar eindelijk kunnen herkennen.


Vertaald uit het Italiaans: Agli erranti, éénmalig nummer uitgebracht in juni 2002 door Stranieri Ovunque, Turijn.